Ozdowscy w spisach adresowych Poznania
| 1894 | 1895 | 1896 | 1898 | 1899 | 1900 | 1901 | 1903 | 1904 | 1905 | 1906 | 1907 | 1908 | 1909 | 1910 | 1911 | 1912 | 1913 | 1914 | 1916 | 1917 | 1926 | 1930 | |
| Antoni (stolarz) | |||||||||||||||||||||||
| Józef (murarz) | |||||||||||||||||||||||
| Wacław (kupiec) | |||||||||||||||||||||||
| Stanisław (robotnik) | |||||||||||||||||||||||
| Antonina (prasowaczka) | |||||||||||||||||||||||
| Michał (kuchmistrz) | |||||||||||||||||||||||
| Ludwika (wdowa) | |||||||||||||||||||||||
| Józef (rentier) | |||||||||||||||||||||||
| Pelagia (wdowa) | |||||||||||||||||||||||
| Seweryn (zarządzający) | |||||||||||||||||||||||
| Tadeusz (kupiec) | |||||||||||||||||||||||
| Irena (wdowa) |
(granatowe linie zaznaczają nieciągłości w latach publikowanych spisów)
Czy może być coś nudniejszego od książki telefonicznej? Pozornie nie. Zmienimy zdanie zaglądając do starych ksiąg adresowych i telefonicznych Poznania, w których (co oczywiste w tym miejscu) szukać będziemy Ozdowskich, lecz zatrzymamy się też przy innych nazwiskach (np. Przystanowskich). Zanotujemy adresy, sprawdzimy kim byli sąsiedzi, nie ominiemy tez ciekawszych reklam.
W zbiorach Wielkopolskiej Biblioteki Cyfrowej odnajdziemy kilkanaście interesujących nas pozycji (do ich odczytania potrzebne będzie zainstalowanie wtyczki DejaVu dostępnej również na stronie biblioteki):
Posener Wohnungs-Anzeiger auf das Jahr 1868. Aus amtlichen Materialien zusammengestellt
To najstarsza księga adresowa dostępna w Internecie. 82 strony pisane częściowo gotykiem , który króluje jednak w ogłoszeniach . Wśród nich znajdziemy 2 dwujęzyczne (polsko – niemieckie).
Ciekawostką jest spis oficerów twierdzy Poznań – będzie on pojawiał się regularnie. Niestety Ozdowskich nie znajdziemy - pojawią się dopiero w 1894 roku.
Księga w porównaniu z poprzednia robi wrażenie : ma już 345 stron i liczne ogłoszenia wśród których wyróżnia się „Nowa familijna machina do szycia jako najnowsza przez Singera Mfg Co w Nowym Yorku na targ wystawiona bez łoskotu pracująca” , która nabyć można było na Wilhelmowskiej ulicy nr 25 (zwanej w niemieckiej części ogłoszenia oczywiście Wilhelmstrasse).
Czcionkę gotycką zauważamy znacznie rzadziej – głównie w nazwach firm.
Poznań liczy już 51084 mieszkańców cywilnych i 6192 wojskowych.
Księga zawiera również spis według zawodów. Spis według ulic ogranicza się do podania właścicieli domów (i ich adresu zamieszkania)
140-stronicowa książka zawiera 44 strony reklam (w tym trzy razy pojawia się język polski – m.in. Karol Kratochwil właściciel młyna wodnego poleca ‘ najprzedniejszą mąkę cesarską” oraz ‘rżanne i pszenne osucie”.
Ozdowskich nie ma. Na Wilhelmstrasse 21 mieszka p. Przystanowska (krawcowa).
Wohnungs - und Geschäfts Anzeiger für Posen 1884
Księga liczy 326 stron z licznym ogłoszeniami, wśród których pojawia się plan polskiego teatru.
Po raz pierwszy możemy znaleźć nie tylko szukanych specjalistów według spisu zawodów, ale również zapoznać się z listą lokatorów każdego budynku.
Na 275 stronach niestety znów nie znajdujemy Ozdowskich. Przed nazwiskiem pani Przystanowskiej pojawia się von (rzecz jasna nie będzie to już krawcowa ale Dam.-Conf ). Mieszka nadal na Wilhestrasse 21 a wśród jej sąsiadów zwraca uwagę lokator z pierwszego piętra „ v. Biernacki N. violinvirt“ czyli Nikodem Biernacki , skrzypek i kompozytor, znany w całej Europie i w Meksyku (nadworny skrzypek cesarza Maksymiliana I ). Mistrz ma 59 .lat, przeżyje jeszcze siedem. Apolonia Biernacka również zajmuje się modą damską.
Adress und Geschaefts-Handbuch der Stadt Posen. 1886.
305-stronicowa księgę otwiera plan ówczesnego Poznania. Język polski znika praktycznie z ogłoszeń poza p. Rose (tapety i rolosy). Ozdowskich nie ma.
. Adress und Geschaefts-Handbuch der Stadt Posen. 1887.
Podobnie jak w roku poprzednim sklepowi p. Rose zawdzięczamy jedyne polskie słowa w ogłoszeniach. Ozdowskich dalej nie ma, ale na Gr Gerberstrasse 5 II w domu agronoma Gniatczyńskiego zamieszkał Hilary Przystanowski utrzymujący się z kapitału (‘partikulier’).
Hilary jest mężem Julii z domu Ozdowskiej, ich córka Maria Irena ma już 13 lat.
Adress und Geschaefts-Handbuch der Stadt Posen. 1889.
Cukiernia J.P.Beely & Co chwali się swoim adresem dla telegramów i zapewnia, że ‘ciasta i cukry także poza dom wykonywaja się punktualnie’
Przystanowska Julie prowadzi pensję na Gr Gerberstarsse 54 .
Adress und Geschäfts - Handbuch der Stadt Posen. 1890
Książka adresowa ma już 381 stron. W osobnym spisie pojawiają się mieszkańcy „Jersitz , St.Lazarus, Ober- und Unter Wilda”
Na dobre pożegnaliśmy się już czcionka gotycką . W ogłoszeniach dalej zaprasza zakład litograficzny Antoniego Rose, a Drwęski& Langner Centralne Biuro zleceń stręczeń i i nformacyi (centralna agentura dóbr, kamienic i hipotek) dostarcza także ‘parobków dziewki, najemników, robotników i robotnice'.
Dalej nie ma Ozdowskich , von Wardęski Antoni mieszka przy Schiestr. 3 pt, jako Baumstr.
Przystanowska Julia jest już wdową i mieszka na parterze przy Wiesenstr. 15 .
Adress- und Geschäfts - Handbuch der Stadt Posen; 1891
Na 382 stronach pojawia się znacząco więcej ogłoszeń dwujęzycznych. Książka wymienia aż 41 polskich stowarzyszeń i związków. Poznań ma 6 polskich gazet codziennych , 11 tygodników i 2 miesięczniki. Nowością staje się zachęcanie poprzez podawanie przykładowych cen i tak np. . I Kudliński złotnik z Podgórnej (Bergstrasse w wersji niemieckiej) informuje ze ‘skład swój biżuterii złotej i srebrnej oraz naczyń kościelnych i drogich kamieni … istniejący od lat 10ciu znacznie powiększyłem i w wielki zaopatrzyłem wybór.
Obrączki ślubne ze złota dukatowego to wydatek 24- 120 marek za parę, 14 kar lujd, 15-60 marek a 8 kar, kor. 8-24 marek za parę
‘Polecając to moje przedsiębiorstwo łaskawym względom, mam nadzieję, ze Szan.Klientela moja jak dotąd tak i nadal względami i życzliwością otaczać mnie raczy’ kończy jubiler swoje całostronicowe ogłoszenie.
Wdowa Julie von Przystanowska mieszka teraz na III piętrze przy Gr Gerberstrasse 18 .
Adress und Geschaefts-Handbuch der Stadt Posen. 1892.
Wdowa Przystanowska nie zmienia miejsca zamieszkania. W książce pojawia się nowy skrót oznaczający telefon!
Na starym rynku 6 Pfitzner zaprasza na grzane wino ciasta, torty i baumkuchy (zwane w innych częściach Polski sękaczami ??) oraz poleca „Wina dziecięce słodkie dla chorych i rekonwalescentów butelka ¼ litr 1 i 1,50 mk z własnej winnicy Mad pod Tokajem”.
Adress - und Geschäfts - Handbuch der Stadt Posen; 1893
Wielkich zmian nie ma , choć u Pfitzera można już kupić 1/8 litra wina dziecięcego, a grzane wino kosztuje tylko 25 fenigów za szklankę.
422-stronicowa książka przynosi m.in. taryfę dorożek ,którą podpisał von Nathusius Der Koniglische Polizei – Dyrektor (w obrębie fortyfikacji 1 osoba – 60 fenigów, 4 osoby 80 , kurs z dworca na Jerzyce o już wydatek 1,3 do 1,8
marki). W całostronicowym ogłoszeniu optyk poleca :
” okulary muszlowe, monokle, barometry z przyrządem kolosterycznym , teleskopy lupy i niciowidze (fadenzahler) - skora usługa przy nader przystępnych cenach”
Rok ten jest przełomowy pod innym względem : w spisie mieszkańców pojawiają się :
Ozdowski Anton Tischlermstr Grunestr 5 K
- Joseph maurer Fischerei 30
Murarz Józef Ozdowski jest jednym z 28 lokatorów domu . Jego sąsiadami sa głównie robotnicy , jest tez szewc, pokojowiec i kelner.
Stolarz Antoni Ozdowski mieszka chyba pod lepszym adresem : jest jednym z 19 lokatorów domu obok nauczyciela głuchoniemych, inzyniera, krawca, zduna, siodlarza i urzędnika pocztowego
Obaj Ozdowscy znikają ze spisu głównego. Pojawia się za to von Ozdowski Wenzel buchalter zamieszkały na I piętrze tylnej kamienicy na Langestrasse 15 . Niestety nie mamy danych o jego sąsiadach – spis przy tym adresie odsyła na Schutzenstrasse , gdzie z kolei Wenzela nie ma…
Zniknięcie Antoniego i Józefa tłumaczy ich przeprowadzka na Glogauerstrasse – będą więc figurować w osobnym (po raz ostatni) spisie mieszkańców Łazarza.
Antoni mieszka na parterze po numerem 90 , Józef (tym razem określany jako czeladnik murarski ) na III piętrze pod numerem 99.
Oba budynki są licznie zamieszkałe (po około 30 lokatorów). Wielu z nich pracuje na kolei (palacze, hamulcowi) – może bliskość dworca kolejowego sprawia, że chętnie wybierają te okolice.
Księga puchnie z roku na rok. Ma już 452 strony .
Optyk nie proponuje już niciowidzów, ale zachęca gorąco do „ zaprowadzenia elektrycznego oświetlenia, przenoszenia siły elektrycznej, telefonów i telegrafów domowych i konduktorów pod najrozlejlejszą gwarancyą.” Poleca także „węgle do lamp łukowych”.
Jak zapowiadałem księga częściowo rezygnuje z podziału na dzielnice. Zamiast tego przy adresie podawane jest jednoliterowe oznaczenie dzielnicy, (choć spis ulic podzielony jest dalej na kilka niezależnych spisów dzielnicowych)
Ozdowski Józef zmienia adres na Glogauerstrase 90 (tam gdzie Antoni).
Na parterze oficyny pod numerem 85 zamieszkuje dodatkowo Stanisław Ozdowski robotnik. Wśród pozostałych 17 lokatorów tego domu przeważają robotnicy kolejowi.
Adressbuch der Stadt Posen sowie der Vororte Bartholdshof, Jersitz, St. Lazarus und Wilda. 1898
Księgę licząca 534 strony otwiera reklama składów chemicznych z dużym wyborem aparatów fotograficznych i niezbędnych chemikalii – nowością są tez dwie reklamy ilustrowane zdjęciami.
Kupiec Biskupski reklamuje nowość „ Zapalanie i gaszenie płomieni gazowych z każdego miejsca jednem przyciśnieniem palca za pomocą kombinowanych prądów elektrycznych”.
Spis telefonów na już 438 pozycji (tel nr 1 dzwoni w fabryce nawozów dra Maya).
Antoni I Józef Ozdowscy dalej mieszkają obaj na Glogauerstrasse 90. Stanisław znika ze spisu.
Na Augustastrasse 3 pojawia wdowa Antonina Ozdowska . Mieszka w domu stolarza Latuszewskiego mając tylko jednego innego lokatora domu : robotnika Kubiaka.
Wdowa Julia Przystanowska „ geboren Osdowska” jak zapisano w książce mieszka przy Halbdorfstrasse 6 , a Mieczysław Przystanowski kupiec ma niezły chyba adres Stary Rynek 85.
Tradycyjnie już kolejne wydanie grubsze od poprzedniego (576 stron!) . Pojawiają się dane statystyczne (Poznań ma 75137 mieszkańców, Jerzyce 15829, Wilda 6021 a Łazarz 3331). Plan Poznania obejmuje wreszcie Glogauerstr 90 - blisko rogu Parkstrasse czyli dzisiejszej J. Strusia (jeśli warszawiakowi wolno się pomądrzyć na ten temat).
Tradycyjnie już tylko cukiernie Pfitznera i J.P. Beely oraz kupiec Biskupski uważają, ze warto zamieścić ogłoszenie w dwóch językach ( u Biskupskiego przy zakupie welocypedu nauka gratis!).
Stolarz Antoni Ozdowski przeprowadza się na Glogauerstrasse 77. To zdecydowanie mniej zaludniony dom. Wśród lokatorów znajdziemy trzech maszynistów kolejowych, inżyniera, nauczycielkę, przełożoną szkoły, malarza. Jóżef mieszka nadal pod numerem 90. Dowiadujemy się, że Antonina Ozdowska wdowa z Augustastrasse 3 miała panieńskie nazwisko Kwaśniewska. Liczba jej sąsiadów wzrasta niepomiernie: są wśród nich nauczyciele, maszynista, piekarz, stolarze, woźnica i szewc. Jej imienniczka również wdowa Antonina Ozdowska pojawia się na Glogauerstrasse 88.
Adressbuch der Provinzial - Hauptstadt Posen sowie der Vororte Jersitz, St. Lazarus und Wilda 1900
590-stronicową księgę otwiera całostronicowe zdjęcie oberburgermeistra Richarda Wittinga
Dane statystyczne podobnie jak w roku poprzednim dotyczą spisu z 1895 roku choć z niejasnych przyczyn liczba mieszkańców Łazarza rośnie do 7240 podczas gdy dane pozostałych dzielnic pozostają bez zmian.
Liczba abonentów telefonicznych wzrasta : najwyższy numer to już 655.
Liczba Antonin Ozdowskich spada – łącząca w sobie dane obydwu z roku poprzedniego wdowa Antonina Ozdowska z domu Kwaśniewska mieszka przy Glogauerstrasse 88.
Nic nie może wiecznie trwać - Antoni Ozdowski (stolarz) przenosi się na parter domu przy Kanalstrasse 17 (jako jeden z 35 lokatorów bardziej robotniczych zawodów)
Adressbuch der Provinzial - Hauptstadt Posen für das Jahr 1901
595 stron wprowadza nas w wiek XX. Poznań ma 116151 mieszkańców. Plan miasta obejmuje znacznie większy obszar niż w poprzednim wydaniu sięgając znacznie dalej na południe.
Liczba abonentów telefonicznych niemal się podwaja w ciągu roku sięgając 1299.
Taryfa dorożkarska staje się bardziej złożona – wśród dorożkarzy można wybrać tych, którzy liczą należność za pomocą taksometru dorożkarskiego (50 Pf za pierwszy kilometr i 10Pf za każde następne 500m). Tańszy wydaje się elektryczny tramwaj odjeżdżający ze Starego Rynku.
Antonina Ozdowska wdowa (Kwasniewska geboren) mieszka i na Augustastrasse 3 i na Glogauerstrasse 88 . Józef Ozdowski nadal na II piętrze przy Glogauerstrasse 90 .
Stolarz Antoni znów się przeprowadza : teraz jest lokatorem I piętra przy Glogauerstrasse 95.
Adressbuch der Provinzial - Hauptstadt Posen für das Jahr 1903
Na ślubnym kobiercu w poprzednim roku stanęły 903 pary. Telefony stają się tak popularne, że ich numery podawane są bezpośrednio przy nazwisku a nie w osobnym spisie abonentów. Przemija moda na fotografie w reklamach.
Ozdowska Antonina bez zmian mieszka na Glogauerstr 88. Józef Ozdowski pojawia się pod numerem 80 na parterze . Jego sąsiadami z domu będą maszyniści kolejowi, blacharz, listonosz, konduktor.
Stolarza Antoni znika ze spisu wskutek pomyłki : odnajdziemy do pod starym adresem jako Antoniego Osdowskiego.
Julia von Przystanowska rentierka mieszka na Grabenstrasse 29 a kupiec Mieczysław Przystanowski na Pl. Bernardyńskim 2 (tel nr 38).
Adressbuch der Provinzial-Hauptstadt Posen fuer das Jahr 1904
Z żalem nie zauważamy reklamy Pfitznera – nie wiemy ile kosztuje wino grzane. Otto Czerwonky specjalizuje się w budowie fontann i wodotrysków.
Maszyna do pisania (z polską czcionką) kosztuje od 175 do 225 marek w zależności od modelu.
Pojawiają się kolejne linie tramwajowe i bilety na calą sieć (roczny 90 marek).
Antonina Ozdowska nie zmienia adresu, ale przy jej nazwisku zamiast dotychczasowego określenia wdowa odnajdujemy zawód „prasowaczka”.
Józef Ozdowski zmienia adres na Glogauerstr. 87 . Antoni Ozdowski dalej widnieje jako Osdowski.
Julia von Przystanowska pojawia się na Halbdorfstrasse 6 (podobnie jak w roku 1898).
Adressbuch der Provinzial Hauptstadt Posen; 1905
Poznań ma 125 265 mieszkańców (dane z listopada 1903 roku).
Józef Ozdowski na Glogauerstr 87 (II p.) a Antonina nadal prasuje na Glogauerstr 88.
Co się dzieje z Antonim? Nie ma szczęścia do nazwiska: tym razem figuruje jako Odowski …
Adressbuch der Provinzial Hauptstadt Posen - 1906
Liczba mieszkańców wzrosła do 135 743 . Książka przekracza 600 stron , pojawiają się reklamy w spisie mieszkańców. Numery telefoniczne powyżej 2000 nie stanowią rzadkości.
Tradycyjnie już Ozdowski Józef na Glogauerstr. 87. Julia von Przystanowska wdowa na Kronprinzenstrasse 1 IIp.
Stolarz Antoni nie przeprowadził się i dalej mieszka na Glogauerstrasse 95. Poprawiło się częściowo jego nazwisko (teraz znów jako Osdowski) Znika Antonina Ozdowska.
Adressbuch der Provinzialhaupstadt Posen 1907
Poznań ma 142697 mieszkańców (57% Polaków). . Księga przynosi sporo informacji statystycznych (spadło 635 mm deszczu, średnia cena pszenicy 16,5 M /100kg , w miejskich rzeźniach ubito 76297 sztuk)
Fabryka powozów siła elektryczną pędzona J. Kulki poleca wolanty i mniejsze powózki a drogerya Gadebuscha poleca ‘ gąbki indyjskie a także prawdziwe gumowe gąbki z Petersburga’ .
Antoni Ozdowski powrócił po latach do właściwej pisowni nazwiska. Podobnie jak Józef nie zmienia miejsca pobytu. Na pierwszym piętrze tylnej kamienicy przy Gr. Berlinerstrasse 64 pojawia się von Ozdowski Wenzel ZigarettenFabrik „Piast”.
Adressbuch der Provinzialhauptstadt Posen 1908
Mieszkańców ubyło (139625) a pszenica zdrożała (17,26M).
Szukający Ozdowskich rozczarują się: ostał się tylko Józef. Antoni znów stał się w spisie Osdowskim. Von Przystanowska mieszka na Flurstrassee ,a Stanisław Przystanowski zajmuje się importem cygar hawańskich (św. Marcin 18) .
Księga kupiectwa i przemysłu polskiego w Wielkim Księstwie Poznańskiem 1908
Bardzo interesująca 344-stronicowa księga zawierająca spis polskich przedsiębiorców.
Hasłem przewodnim publikacji jest ‘Swój do swego” propagujące ideę „solidarności narodowej na polu gospodarczem”. Autorzy zwracają uwagę , że „ nie wolno nam roztrwaniać między obcych ciężko zapracowanego grosza. Brak nam heroizmu, bark nam zaparcia się siebie, brak nam zupełnego poczucia obowiązku. Prosimy o odpowiedź: czy nasz polki byłyby zdolne do poświęcenia, jakie okazały pobratymcze czeszki, które po spłonięciu jedynej czeskiej fabryki rękawiczek , do odbudowania jej wstrzymały się od zakupywania tychże?”
Ozdowscy nie występują w spisach.
Adressbuch der Provinzial Hauptstadt Posen - 1909
Pszenica nadal drożeje (21,3 M) . Wacław Ozdowski (kupiec) przeprowadza się na Bernhardinerplatz 3 (II p) do domu von Moszczeńskiej z Wągrowca.. z Waclawem można porozmawiać prosząc o połączenie z numerem 1841. To prawdopodobnie pierwszy abonent telefoniczny z rodu Ozdowskich.
Józef (murarz) i Antoni (dalej jako Osdowski) bez zmian.
Księga adresowa polskich właścicieli ziemskich Wielkiego Księstwa Poznańskiego 1909
Księga wymienia dwóch Ozdowskich :
Józefa z Murzynowia Kościelnego i Ozdowskiego bez imienia z Szarleja
Murzynowo Kościelne (Kirglich Murzynowi) ma powierzchnię 641ha, dochód gruntowy 8411 mk Dochód gruntowy w przeliczeniu na powierzchnię trudny jest do oceny ponieważ często podawany był w talarach na morgę…
p.t. Kotniki (Schondorf Kr. Wreschen)
dw. Miłosław
Wł Jóżef Ozdowski
O Szarleju - dzisiejszej dzielnicy Inowrocławia - czytamy:
„Szarlej (Scharley), wr. Szarlejski Gaj ( Scharly Gaj) folw. 1066 ha dgr 10079 mk.
P.t. Łojewo dw. Inowrocław, właśc.. Józef Kościelski na Miłosławiu
Dz. Ozdowski „
Józef Kościelki figuruje jako członek Izby Panów : majętność Miłosław składała się z 6 wsi o łącznej powierzchni 5136 ha i dochodzie 35446 mk . Poza Szarlejem Kościelski miał jeszcze wieś Karczyn (Kartschin) również pta Łojewo dzierżawiona przez Józefa Fragsteina o pow. 898 ha i dochodzie 9063 mk
Z innych nazw odnotujmy jeszcze dane o Charbinie :
Charbin : wieś 173 ha dgr 1061 mk Pt. dw. Powidz i Charbin
Wł. Maksymilian Amrogowicz
Adressbuch der Provinzialhauptstadt Posen 1910
Mieszkańców niewiele więcej (139 493) za to pszenica lekko staniała…
Główne przyczyny śmierci to” suchoty, zapalenie płuc i katar kiszek”.
Ozdowscy: Józef, Antoni i Wacław nie przeprowadzili się. Na parterze Bitterstrasse 18 pojawia się kucharz Michael Ozdowski. On tez nie ma szczęścia do pisowni – pojawiać się będzie czasem jako Ozdrowski.
Księga rozrasta się do 676 stron , przybywa rozbudowany spis treści.
Poznań ma 156 696 mieszkańców, pszenica drożeje do 23,55 m /100kg!
Dalej możemy się dowiedzieć ile np. koni doszło do rzeźni, ale dane meteorologiczne nie są już publikowane.
Wśród reklam pojawiają się elektryczne żelazka i czajniki! Z przyjemnością napotykamy po kilku latach przerwy reklamę Pfitznera (‘ wina naturalne górno-węgierskie odstałe szlachetne, treściwe z roku 1906’). Carl Hartwig staje się najwytrwalszym ogłoszeniodawcą – od lat zamieszcza identyczne całostronicowe ogłoszenie (dodając jedynie numery telefonów).
U Ozdowskich zmiany: wprawdzie Wacław mieszka dalej na BernhardinerPlatz 3 i dalej jest fabrykantem papierosów, a Antoni na Glogauerstrasse 95 (jako Osdowski) ,ale na III p Glogauerstrasse 88 pojawia się Luise Ozdowska (wdowa) , a na Backerstr.13b na Ip Józef Ozdowski – rentier.
Józef jest pierwszym Ozdowskim, którego możemy zidentyfikować: to właściciel Murzynowa Kościelnego. Po przekazaniu majątku synowi przeniósł się do Poznania, gdzie zmarł 11.04.1911r.
Adressbuch der Residenzstadt Posen - 1912
Mieszkańców o 5 (!) mniej, pszenica tańsza (19,50) – to wieści z pierwszej z 700 stron księgi.
Wacławowi interes idzie nieźle : mieszka nadal przy Placu bernardyński ale na Breiterstrasse 17 ma dodatkowo lokal handlowy. jest jednym z 9 fabrykantów papierosów w Poznaniu. Telefon zmienia się na 1842
Na Backerstrasse 13b mieszka Pelagia Ozdowska – to wdowa po zmarłym w ubiegłym roku Józefie ( z d. Korwin-Bieńkowska , druga żona Józefa) .
Zarówno Luisa (Glogauerstr 88 III) i Antoni (Glogauerstr 95) bez zmian, choć odnotowujemy pewien sukces: w spisie adresowym wraca do pisowni Ozdowski.
Miejskie rzeźnie przekroczyły wynik 100.000 sztuk! Pszenica ciut drożej (19,90)
Ozdowscy bez większych zmian, chociaż Luisa dołaczyła do Antoniego jako Osdowska, a Wacław zrezygnował z lokalu handlowego.
Adressbuch der Residenzstadt Posen; 1914
Ostatnia księga przed wojna. Ma 733 strony i dopiero za 10 lat będzie tak obszerna. Nie znajdziemy tez ani jednego ogłoszenia w języku polskim. Zapomniałbym : pszenica 20,50.
Co słychać u Ozdowskich :
-Ozdowska Pelagia rentier Bäckerstr. 13b (to już ostatni raz – umrze 13 sierpnia.
-Ozdowska Luise Wwe GlogauerStr 88 S. III
-Ozdowski Anton stolarz GlogauerStr 95 (powracają do właściwej pisowni)
- Wenzeslaus Inhab. der F. Zigarettenfabrik Piast Bernhardinerplatz 3 II tel 1842
Zauważamy też nowych :
- Koch (??) Gartenstr. 12 H III (to prawdopodobnie określenie zawodu)
i znany nam już dobrze z innych przekazów
- Severin Güterdirektor ( Zarządca dóbr) Rosenstr. 6 jako jeden z 10 mieszkańców obok rentiera, oficera , inspektora przemysłu odzieżowego, malarza i stolarza
Adressbuch der Residenzstadt Posen; 1916
Wojny nie widać w 675-stronicowym spisie mieszkańców. Brak tylko danych statystycznych,.
Numery telefonów są czterocyfrowe i zastąpiły dotychczas używane jedno- , dwu- i trzycyfrowe.
W Poznaniu pojawia się kurierska firma rowerowa.
A wśród Ozdowskich znajdziemy :
Ozdowska Luise Wwe Glogauer Str 88 S. III
Ozdowski Michael , Koch. Luisenstr. 7 S. pt
Wenzel Kfm. Bernhardinerplatz 3 pt.
Antoni wraca do pisowni Osdowski.
W spisie nie ma już fabryki papierosów ‘ Piast’ Wacława Ozdowskiego.
Sąsiadem Michała jest masarz Bździak – rzucające się w oczy nazwisko. Ciekawe, że Bździaków było tylko dwóch : drugi mieszkał na Glogauer – tam gdzie Ozdowska Luise. Być może się znali z Michałem i razem szukali nowego miejsca zamieszkania?
Adressbuch der Residenzstadt Posen; 1917
Trudno uwierzyć, że to kolejny rok wojny . W spisie pojawiają się okrojone dane statystyczne z 1914 roku (ludność : 168 730)
Von Ozdowski Wenzel Kaufm, Bernhardinerplatz 3 pt tel. 1842
Ozdowski Michael Koch Luisenstr. 7 S pt
Antoni jako Ozdowski na Glogauerstrasse 95.
Wentzel ma jako jedyny telefon w swoim budynku.
Urzędowy spis abonentów sieci telefonicznej Okręgu Dyrekcji Poczt i Telegrafów w Poznaniu 1924
A raczej spis uczestników telefonicznych jak się wtedy pisało – nie znajdziemy jednak Ozdowskich.
Na 853 stronach znajdziemy :
Ozdowski Antoni stol. Głogowska 96
- Michał kuchmistrz Skarbowa 7
- Tadeusz kup. Sew. Mielżyńskiego 6
Ozdowska Irena wd. S. Mielzyńskiego 6
- Ludwika wd. Zwierzyniecka 8d str 657
Na Głogowskiej 96 nie ma jednak Ozdowskiego? Antoni jak zwykle mam pecha - znajdujemy go pod adresem Głogowska 98.
Sąsiadem Michała jest PAT Polska Agencja Telegraficzna Oddział w Poznaniu.
Księga adresowa miasta stołecznego Poznania na rok 1930...
Liczba mieszkańców wzrasta do 250.000
Na wstępie księga informuje o zmianie nazw ulic mi.in Głogowskiej na Marszałka Focha.
W ostatnim dostępnym w sieci spisie adresowym Poznania znajdujemy :
Antoni stolarz Marsz. Focha 96
Michał kuchmistrz Skarbowa 7
Tadeusz kupiec Sew. Mielżyńskiego 6
Irena wd. Sew. Mielzyńskiego 6
Ludwika wdowa Zwierzyniecka 8d